Văn hóa ứng xử của người Nhật – Tinh tế trong từng chi tiết nhỏ
Nếu bạn đã từng đến Nhật Bản hoặc chỉ đơn giản là xem phim, hẳn bạn sẽ nhận thấy người Nhật rất lịch sự, kín đáo và chu đáo. Ở đất nước mặt trời mọc, những hành động nhỏ nhất – từ cách cúi chào, cách ăn uống cho đến cách nói chuyện – đều phản ánh sự tôn trọng với người khác và xã hội. Tuy nhiên, rất nhiều du khách nước ngoài vô tình phạm phải những điều kiêng kỵ trong văn hóa Nhật chỉ vì chưa hiểu rõ các quy tắc ứng xử đặc trưng nơi đây. Vậy những điều “tuy nhỏ mà quan trọng” ấy là gì? Hãy cùng tìm hiểu để không vô tình trở thành “vô duyên” trong mắt người Nhật nhé!Không cúi chào đúng cách – Thiếu tôn trọng trong văn hóa Nhật
Điều kiêng kỵ trong văn hóa Nhật Bản đầu tiên là cách cúi chào (ojigi) – hành động biểu tượng của lòng tôn kính trong xã hội ở Nhật. Người Nhật có nhiều cách cúi chào khác nhau tùy theo ngữ cảnh:| Loại cúi chào | Độ cúi | Dành cho tình huống |
| Eshaku | 15° | Chào xã giao, người quen |
| Keirei | 30° | Trong công việc, chào khách hàng |
| Saikeirei | 45–60° | Biểu thị sự biết ơn sâu sắc hoặc xin lỗi |
Cắm đũa thẳng đứng trong bát cơm – Biểu tượng tang lễ
Đây là một trong những điều kiêng kỵ trong văn hóa Nhật nghiêm trọng nhất trên bàn ăn. Khi bạn cắm đũa thẳng đứng vào bát cơm, hành động này gợi nhớ đến nghi thức cúng người đã khuất (tức “tsukitate-bashi”). Tương tự, chuyền thức ăn từ đũa sang đũa cũng bị cấm, vì nó giống nghi thức chuyền xương trong tang lễ. Khi ăn, nếu muốn gắp đồ ăn cho người khác, hãy dùng đầu còn lại của đũa (đầu sạch) hoặc dùng đũa riêng – đây là phép lịch sự tối thiểu trong văn hóa ẩm thực Nhật.Không mang giày vào nhà – Quy tắc “bất di bất dịch”
Ở Nhật Bản, giày dép được xem là vật bẩn, nên việc mang giày vào nhà (hoặc phòng tatami) là hành động vô cùng bất lịch sự. Khi bước vào nhà, quán trọ (ryokan), chùa, hay thậm chí là một số nhà hàng truyền thống, bạn sẽ thấy khu vực gọi là “genkan” – nơi tháo giày và thay dép đi trong nhà (slippers). Lưu ý:- Khi vào phòng có chiếu tatami, phải tháo luôn dép trong nhà.
- Khi vào nhà vệ sinh, có dép riêng cho toilet, và bạn phải đổi lại dép cũ khi bước ra.
Không ăn uống khi đang đi bộ – Hành động bị xem là thiếu ý thức
Người Nhật rất coi trọng sự gọn gàng và trật tự nơi công cộng. Việc vừa đi vừa ăn hoặc uống trên đường bị xem là thiếu lịch sự, đặc biệt ở khu vực đông người như tàu điện, công viên, hoặc phố chính. Bạn có thể ăn tại chỗ mua hàng (nhiều cửa hàng tiện lợi có khu bàn nhỏ) hoặc tìm ghế ngồi công cộng. Ngoài ra, tuyệt đối không ăn trên tàu điện trừ khi đó là tàu đường dài (shinkansen), nơi được phép ăn ekiben (hộp cơm du lịch) – đó là điều kiêng kỵ trong văn hóa NhậtKhông nên nói chuyện điện thoại trên tàu điện hoặc xe buýt
Nhật Bản được biết đến là xã hội tôn trọng không gian cá nhân. Trên tàu điện hay xe buýt, việc nói chuyện điện thoại to tiếng là hành động rất khiếm nhã và được xem là một trong những điều kiêng kỵ trong văn hóa Nhật. Bạn sẽ thường nghe thông báo “Please switch your phone to silent mode and refrain from talking on the phone” – có nghĩa là “Hãy để điện thoại ở chế độ im lặng và không nói chuyện khi đang di chuyển.” Nếu có cuộc gọi khẩn, bạn nên xuống tàu hoặc ra khu vực riêng để nghe. >>>Văn Hóa Giao Thông Nhật Bản Như Thế Nào?Không tip tiền – Một điều tưởng nhỏ mà “đụng chạm lớn”
Ở nhiều nước, tip là hành động thể hiện sự hài lòng, nhưng ở Nhật thì ngược lại. Người Nhật coi dịch vụ chu đáo là nghĩa vụ cơ bản, nên việc đưa tiền tip có thể khiến họ bối rối hoặc cảm thấy bị xúc phạm, như thể “bạn đang mua chuộc họ”. Nếu bạn thực sự muốn thể hiện lòng biết ơn, hãy tặng quà nhỏ hoặc viết lời cảm ơn – đó là cách lịch sự và ý nghĩa hơn nhiều.Không xếp hàng – “Tội lỗi” trong mắt người Nhật
Ở Nhật, xếp hàng là nguyên tắc vàng. Từ chờ tàu, mua vé, vào nhà hàng, hay dùng thang máy, người Nhật luôn xếp hàng ngăn nắp và trật tự tuyệt đối. Du khách nước ngoài thường mắc lỗi chen ngang hoặc không để ý hàng, khiến người Nhật cảm thấy rất khó xử. *Dấu hiệu dễ nhận biết: Chỉ cần thấy hai vạch kẻ song song trên sàn, đó là vị trí hàng chờ, đừng quên đứng đúng chỗ nhé!Không nên mở cửa taxi bằng tay – Những điều kiêng kỵ trong văn hóa Nhật
Nếu bạn để ý kỹ, cửa taxi ở Nhật tự động mở – tài xế điều khiển bằng nút bấm. Vì vậy, đừng tự tay mở hoặc đóng cửa, vì điều đó được xem là thiếu lịch sự và có thể gây phiền cho tài xế. Hãy chờ tài xế mở cửa cho bạn, ngồi xuống nhẹ nhàng, và khi ra khỏi xe, chỉ cần bước ra – cửa sẽ tự đóng lại.Không dùng tay chỉ vào người hoặc vật
Người Nhật tránh chỉ tay trực tiếp vào người khác, vì đây là hành động bị xem là thô lỗ. Thay vào đó, họ dùng cả bàn tay hoặc gật đầu nhẹ để chỉ hướng hoặc giới thiệu. Nếu bạn muốn gọi nhân viên phục vụ, hãy giơ tay nhẹ hoặc nói “Sumimasen” (Xin lỗi / Làm phiền) thay vì vẫy tay hay huýt sáo.Nói chuyện quá lớn tiếng ở nơi công cộng
Sự yên tĩnh là một phần trong văn hóa tôn trọng cộng đồng của người Nhật. Du khách nước ngoài (đặc biệt là nhóm bạn đi cùng nhau) thường cười nói to hoặc nói chuyện ồn ào ở nhà hàng, tàu điện, hoặc khách sạn – điều này dễ khiến người Nhật khó chịu dù họ không nói ra. Gợi ý nhỏ: hãy giữ giọng nói ở mức vừa phải, không nên “quá phấn khích” nơi công cộng nhé.Những cử chỉ nên tránh trong giao tiếp với người Nhật
|
Hành động |
Ý nghĩa tiêu cực |
Cách làm đúng |
| Khoanh tay khi nói chuyện | Tỏ ra kiêu ngạo, thiếu tôn trọng | Giữ tư thế mở, thân thiện |
| Vỗ vai người khác | Quá thân mật, xâm phạm không gian riêng | Cười, gật đầu thay cho chạm cơ thể |
| Nhìn chằm chằm vào người đối diện | Khiến họ mất tự nhiên | Giữ ánh mắt nhẹ nhàng, thỉnh thoảng nhìn ra chỗ khác |
| Dụi mũi hoặc xì mũi nơi công cộng | Rất bất lịch sự | Đi ra ngoài hoặc nhà vệ sinh riêng |
Những điều nên làm để tạo thiện cảm với người Nhật
Để chuyến đi hoặc làm việc tại Nhật thuận lợi, bạn nên:- Luôn cúi chào nhẹ khi gặp người khác.
- Luôn nói “Arigatou gozaimasu” (Cảm ơn rất nhiều) khi được giúp đỡ.
- Mang theo túi rác nhỏ – vì ở Nhật rất ít thùng rác công cộng.
- Tuân thủ giờ giấc và đúng hẹn tuyệt đối.
- Quan sát người bản địa và làm theo – đây là cách học nhanh nhất để không bị sai.
